Cafimaad (Health)

Maxaad Ka Ogtahay Talaalkii COVID-19 Xanuunadii laga dhaxlay

Baadhitaan cusub oo lagu faafiyey wargeyska New York Times ayaa lagu ogaaday in dad badani ay dhibaatooyin caafimaad kala kulmeen tallaakii Covid-19. Dhinaca kalana qaar ka mid ah masuuliyiinta caafimaadka ee dawladda Maraykanka ayaa ku adkaysanaya, in dad badan oo tallaaladan qaatay lagu arkay xaalado caafimaad darro oo khatar badan. Kuwaas oo qaarkood ay yihiin xaalado dunida dhif ku ah. Tallaalada khatarta caafimaad keenay waxaa ka mid ah Johnson & Johnson, Pfizer-BioNTech, Janssen, iyo Moderna, laakiin kuma koobna. Apoorva Mandavilli oo ka faalloota arrimaha sayniska iyo caafimaadka adduunka ayaa baadhis ay samaysay ku ogaatay, in khataraha caafimaad ee ay keenaan tallaalada COVID-19 ay ka mid yhihiin; In qofka lagu mudaa uu daqiiqado yar gudahood dareemo xaalado caafimaad darro oo khatar ah, sida xanuun uu ka dareemo gacanta laga muday, faraha gacanta illaa dhegta dhinacaas xigta, xasasiyad aanu qofku u dulqadan karin ilayska, iyo midda ka sii daran oo ah in uu illow ku keenay dadka qaar oo xasuustu ay ka guurtay, ama si aad u weyn hoos ugu dhacday. Dr. Michelle Zimmerman (Ph.D) oo ku xeeldheer caafimaadka neerfaha ayaa ka mid ah kummaanka dad ah ee dhibaatadu ay ka soo gaadhay tallaalkan. Waxa ay ahayd macallimad jaamacadeed oo aad u firfircoon, jidhkeedana dhista, laakiin laga bilaabo daqiiqaddii tallaalkan lagu muday waxa ay dareentay caafimaad darro. Maanta oo saddex sanno laga joogana waa bukaan waalidkeed la nool, kaddib markii la ogaaday in dhaawac soo gaadhay maskaxdeeda, iyo in aanay socon karin, ama xitaa muddo badan taagnaan karin. Dr. Janet Woodcock oo muddo dheer madax ka ahaa hay’adda qaran ee Cuntada iyo Dawada Maraykanka, ayaa isaguna ka mid ah dadka xaqiijiyey in tallaaladii COVID-19 ay keeneen khataro caafimaad darro. Xaaladaha kale ee lagu arkay dadka tallaalka COVID-19 qaatay qaarkood waxaa ka mid ah; khalkhal ku yimi wareegga dhiigga, Wadnaha iyo nidaamkiisa garaaca oo khalkhala, xanuun u eeg irbad in lagaga taagay isha, afka, ama xubinta taranka, dhawaaq (Siidhi) dhegta ka yeedhaya. Wejiga oo qayb ahaan dareenku ka tago (Qallal), muddo kaddibna soo noqdo, dhiigga oo xinjirooba, Guillain-Barré syndrome (GBS) oo ah cudur dhif ah oo sababa in nidaamka difaaca jidhku uu qaata go’aan qaldan oo ah in uu weeraro neefayaasha jidhka. Nabarro iyo boogo uu wadnuhu yeesho, iyo caabuq ku dhaca muruqa Wadnaha, iyo xasaasiyad khatar ah oo heer dhimasho gaadhi karta. Maraykanka, afartii qof ee kasta ee tallaaladan qaatay mid ka mid ah ayaa lagu arkay xaalad ah in qofku uu maqlo buuq iyo codad dhibaya maskaxda, iyada oo aanay dadka ka agdhowi maqlayn (Tinnitus), waxa kale oo lagu arkay xaalado nafsi ah oo kala duwan, sida warwar iyo qulub badan. Weli qayla dhaanta ka dhanka ah dhibaatooyinka tallaaladii Covid-19 waa ay iska soo daba dhacaysaa, waxaana sii socda baadhitaannada cilmiga ah ee lagu samaynayo raadadka taban ee ka dashay tallaaladan. Si kastaba ha ahaato ee waxaa run ah, in tallaallaasi ay dhinaca kalana kaalin weyn ka qaateen xakamaynta xanuunkan oo fara baas dunida ku hayey.

Sonkorta xanuunada ay ku keeni karto

Sonkorta Jooji Wacyigelinta Bulshada Dhibaatooyinka Jireed iyo Maskaxeed ay leedahay Cunista Sonkorta waxa ka mid ah: 1. Daal fara badan. Marka ugu horeysa uu qofka cunto, cabitaan ama macmacaan sonkorta ku badan tahay cuno energy-giisa ayaa kor u kacaya balse 30 daqiiqo ka dib marki jirka burburiyo sonkorti wuxuu dareemaa tacbaan, qofki oo jeclaada inuu iska fadhiyo oo waxba qaban 2. Maadada Xisaabta oo uu ku liito iyo guud ahaan Waxbarashada. Sonkorta & macaanka badan waxay qofka ka lumisaa feejignaanta iyo awooda uu diirada iyo xooga ku saaro waxbarashada 3. Miisaanka ayay kordhisaa oo cayil sababtaa maadaama kalooriyada (calories) ku jiraa uu jirku kaydsado. Wax nafaqo ahna ma leh 4. Cuduro iyo xanuuno halis ah oo ay ka mid yihiin cudurka macaanka iyo wadno xanuunka 5. Ilkaha oo suus ku dhasho, dalooshama kadibna dhamaada bakteeriyada sonkorta ee afka ku harta darteed 6. Shaki iyo buufis badan. Qofki oo u qaata in hadal kasta si shaqsi ah in loola jeedo. Warwar, murugo iyo qofki oo nervous iska ah inta badan 7. Caajis iyo wahsi badan ayay keenaan sonkorta iyo macaanka badan – Saynisyahano qaar waxay ku doodaan in xoogaa doqononimo ahna uu qofka ka qaado 8. Xanaaqa ayaa qofka ku bata – si deg-deg ah ayuu uga caroodaa wax kasta, sonkorta iyo macaanka oo jidhka ku badan dartood 9. Maqaarka qofka oo ay saamayn weyn ku yeelato, qofka oo wajiga iyo jidhkiisu yeesho laalaab iyo coodh-coodh, uuna ka muuqdo da’ ka wayn tan uu markaa yahay. Soomaalidu waa dad aad u isticmaala Sonkorta. Waana sababta fadhiga noogu badan yahay, wax soo saarkana noogu yar yahay. Jooji Sonkorta ama iska yaree si tartiib ah. Tijaabi hal Bil waxaad helaysaa energy badan, deganaansho, firfircooni iyo caafimaad.

Faaidooyinka Toontu ay uleedahay cafimaadka

1. Dhiigkarka. 2. Kalastroolka. 3. Neerfayaasha. Waxay siyaadisaa ama xoojisaa: 1. Xusuusta. 2. Difaaca jirka. 3. Hurdada. 4. Socodka dhiiga gaar ahaan xididada. 5. Dareenka. Waxay daawo u tahay: 1. Hargabka soo noqnoqda. 2. Cudurada wadnaha. 3. Cudurada lafaha. 4. Cambaarta iyo finanka. 5. Cudurada maqaarka. 6. Baabasiirka. Waxay yaraysaa: 1. Lalalabada. 2. Muuqaalka gaar ahaan dadka u muuqda inay da'dooda ka wayn yihiin. 3. Miisaanka iyo xeyrta caloosha. 4. Lafa xanuunka. Waxay u daran tahay: 1. Qofka beerka ka xanuunsan. 2. Qofka dhiig baxaya. Waxaa la cunaa: 1. Subaxdii. 2. Quraacda kahor qofka oo baahan. 3. Maalintii hal xabo. Waxay fiican tahay: 1. In sideeda loo cuno. 2. In la jarjaro sida kaniini loo liqo. Waxay dishaa kana takhalustaa: 1. Bakteeriyada. 2. Fayras-ka. 3. Gooryaamada caloosha. Qodobkee Darenkaaga Si Gaar Ah Usoo Jiitay?

WAA MAXAY OOTIISAM (WHAT IS AUTISM)

Waa maxay Ootiisamku Ootiisamku waa cillad korriin oo leh calaamado soo muuqda saddexda sano ee ugu horreysa nolosha. Magaceeda rasmiga ah ee ogaanshaha waa cudurka autism spectrum. Erayga “spectrum” waxa uu tilmaamayaa in autismku uu u muuqdo qaabab kala duwan oo leh heerar kala duwan oo darran. Taas macnaheedu waa in qof kasta oo qaba autism-ku uu la kulmo awoodahooda gaarka ah, calaamadaha, iyo caqabadaha. Fahamka wax badan oo ku saabsan ASD waxay kaa caawin kartaa inaad si fiican u fahamto shakhsiyaadka la nool. Sidee loo sifeeyaa cilladaha spectrum-ka ootiisamka   Dhakhaatiirta cilmi-nafsiga iyo dhakhaatiirta kale waxay ku tiirsan yihiin daabacaadda shanaad ee Buug-tilmaameedka iyo Tirakoobka Xanuunnada Dhimirka (DSM-5) si ay u qeexaan autismka iyo astaamihiisa. Qeexitaanka DSM-5 wuxuu aqoonsanayaa laba aag oo calaamado ah: Hoos u dhac ku yimaadda xidhiidhka iyo is-dhexgalka bulshada • Dhaqdhaqaaqyo xaddidan, soo noqnoqda, danaha, ama hawlaha Calaamadahani waxay soo baxaan horraantii korriinka ilmaha-inkasta oo cudurka laga yaabo inuu dhaco goor dambe. Autism-ka waxaa la ogaadaa marka astaamuhu ay keenaan caqabado korriin oo aysan si fiican u sharaxin xaaladaha kale. Qeexida cudurka autism waa la sifeeyay sanadihii la soo dhaafay. Intii u dhaxaysay 1995 iyo 2011, DSM-IV waxay kooxaysay xanuunka Asperger's Syndrome iyo xanuunka korriinka ee baahsan ee aan si kale loo cayimin (PDD-NOS) oo qaba autism. Cudurka Asperger's syndrome wuxuu ahaa xanuunka autism-ka ee spectrum spectrum oo lagu asteeyay xirfado luqadeed oo xoogan iyo, badanaa, karti garaad sare. PDD-NOS waxay ahayd ogaanshaha guud ee dadka aan si cad ugu habboonayn labada qaybood ee kale. Si kastaba ha ahaatee, DSM-5 mar dambe uma aqoonsana Asperger's syndrome ama PDD-NOS sida baaritaanno kala duwan. Shakhsiyaadka hore u heli lahaa mid ka mid ah baadhitaannadan ayaa laga yaabaa inay hadda heli karaan ogaanshaha cudurka autism spectrum.   Calaamadaha Autism-ka iyo dabeecadaha Shakhsiyaadka qaba autism-ka waxaa laga yaabaa inay soo bandhigaan calaamado kala duwan, sida: • Xidhiidhka indhaha oo yaraada Kala duwanaanshaha luqadda jireed • Dareen la'aanta wejiga • Aan ku mashquulin ciyaarta mala-awaalka ah Dhaqdhaqaaqyada ama dhawaaqyada ku celcelinta • Xiisaha si dhow diiradda loo saaray • Dareen la'aanta heerkulka ugu sarreeya Kuwani waa dhawr tusaale oo ka mid ah calaamadaha laga yaabo inuu la kulmo shakhsiga qaba autism-ka. Qof kastaa wuxuu yeelan karaa qaar, dhammaan, ama midna calaamadahan. Maskaxda ku hay in lahaanshaha calaamadahan aysan macnaheedu ahayn in qofku qabo autism. Kaliya xirfadle caafimaad oo u qalma ayaa baari kara cudurka autism. Tan ugu muhiimsan, qofka autismka qaba waa marka hore shakhsi. Barashada calaamadaha waxay kaa caawin kartaa inaad bilowdo inaad fahamto dabeecadaha iyo caqabadaha la xiriira autismka, laakiin taasi la mid maaha inaad barato shakhsiga. Qof kasta oo qaba autism-ku wuxuu leeyahay awood u gaar ah, wuxuu jecel yahay, wuxuu neceb yahay, wuxuu xiiseeyaa, caqabadaha, iyo xirfadihiisa, sida adiga oo kale.   Sida autismka lagu ogaado   Ma jiro calaamad bayooloji oo loo yaqaan ootiisamka. Taas macneheedu waxa weeye in aan dhiig ama baadhitaan hidde-siyeedka lagu ogaan karin xanuunka. Taa baddalkeeda, daaweeyayaashu waxay ku tiirsan yihiin fiirsashada, taariikhda caafimaadka, iyo su'aalaha si loo go'aamiyo in shakhsigu qabo autism. Dhakhaatiirta iyo takhaatiirta takhasuska leh waxay isticmaali karaan hal ama dhowr ka mid ah qalabka baaritaanka ee soo socda: • Liiska hubinta oo la beddelay ee Autism-ka ee socod baradka, dib loo eegay (M-CHAT), imtixaan 20-su'aalood ah oo loogu talagalay socod-baradka da'doodu u dhaxayso 16 iyo 30 bilood. • Su'aalaha da'da iyo marxaladaha (ASQ), oo ah qalabka guud ee baarista korriinka oo leh qaybo lagu beegsanayo da' gaar ah oo loo isticmaalo in lagu aqoonsado caqabado kasta oo korriin ah oo uu ilmuhu yeelan karo. • Qalabka Baadhista Ootiisamka Saanqadaha iyo Carruurta Yaryar (STAT), waa qalab baadhis is dhexgal ah, oo ka kooban 12 hawlood oo qiimeeya ciyaarta, xidhiidhka, iyo ku dayashada. • Qiimaynta Waalidiinta ee Xaaladda Koriinka (PEDS) waa foom waraysiga waalidka iyo korriinka guud kaas oo tilmaamaya meelaha welwelka laga qabo iyaga oo waydiinaya waalidka su'aalo.  Akademiyada Maraykanka ee Dhakhaatiirta Carruurtu waxay dhiirigelisaa baadhista ootiisamka dhammaan carruurta 18 iyo 24-bilood ee baadhistooda si fiican u carruurtooda. Waalidiinta iyo daryeelayaashu waxay sidoo kale waydiisan karaan dhakhtarkooda dhakhtarka autismka haddii ay qabaan walaac. Xaalado dhif ah, shakhsiyaadka qaba autism-ka ayaa gaadha qaangaar ka hor inta aan la helin cudurka. Si kastaba ha noqotee, shakhsiyaadka badankood waxay helaan ogaanshaha cudurka autism ka hor da'da 8.   Baahitaanka cudurka autism Sannado badan, ogaanshaha cudurka autism waa naadir, kaas oo ku dhacay hal ilmo 2,000kiiba. Mid ka mid ah sababaha tani waxay ahayd shuruudaha ogaanshaha. Ootiisamku si cad looma qeexin ilaa 1980 markii xanuunka lagu daray DSM-III. Waqtigaas ka hor, xaaladaha qaarkood ee xanuunka autism-ka ayaa laga yaabaa in lagu qalday xaalado kale. Laga soo bilaabo 80-meeyadii, heerka autism-ka ayaa si aad ah u kordhay adduunka oo dhan. Bishii Maarso 2020, Xarunta Federaalka ee Xakamaynta Cudurrada ayaa ku dhawaaqday in 54kii carruur ah ee Maraykanka 1 ka mid ah uu saameeyo cudurka autism. Inkasta oo autismku ay aad ugu dhowdahay inuu ku dhaco wiilasha marka loo eego gabdhaha, carruurta dhammaan jinsiga ah ayaa laga helay ASD. Daraasado dhowr ah oo dhowaan la sameeyay ayaa baaraya saameynta jinsiyadda, qowmiyadaha, iyo kala duwanaanshaha dhaqan-dhaqaale ee ku aaddan ogaanshaha cilladda cudurka autism.   Taariikh gaaban oo autism ah   Cilmi baadhayaashu waxay ka shaqaynayeen xanuunka ootiisamka iyo xanuunka ootiisam u eg tan iyo 1940-kii. Waqtigaas, daraasaadka autism-ku waxay u janjeeraan inay noqdaan kuwo yar oo miisaan leh waxayna isticmaaleen qeexitaanno kala duwan oo cilladda ah. Autism-ka ayaa sidoo kale mararka qaarkood lagu shubay xaalado kale. Cilmi-baadhis diiradda lagu saaray ASD waxay noqotay mid caan ah sannadihii 1980-aadkii markii DSM-III ay u dejisay cudurka autism sida ogaanshaha kala duwan. Tan iyo markaas, cilmi-baarayaashu waxay sahamiyeen sababaha, calaamadaha, cudurada isku midka ah, waxtarka daaweynta, iyo arrimo kale oo badan oo la xiriira autismka. Cilmi-baarayaashu wali ma aysan helin sababta autismka. Qaar badan oo ka mid ah fikradaha ilaa hadda la soo bandhigay waa la diiday. Waxay u badan tahay in isku-darka hidde-sideyaasha, neerfayaasha, iyo arrimaha deegaanka ay shaqeynayaan, taas oo ah kiiska cudurro badan oo maskaxeed iyo xaalado.   Saadaasha Ootiisamka Ootiisamku waa xaalad nolosha oo dhan ah, iyo daweyno kala duwan ayaa caawin kara dadka qaba ASD. Calaamadaha iyo cudurrada isku midka ah - xaaladaha ku dhaca isla qofka - waa la daweyn karaa. Faragelinta hore waxay keentaa natiijada ugu fiican. Waalidiinta iyo daryeel bixiyayaasha waa in ay raadiyaan talada xirfadle caafimaad ka hor inta aysan bilaabin wax daaweyn ah oo autism ah. Horumarka laga gaaray fahamka autism-ka, astaamihiisa, iyo isku-dhafka ayaa horumariyay natiijooyinka shakhsiyaadka qaba autism-ka. Sannadihii ugu dambeeyay, carruur badan oo qaba autismka ayaa dugsi ku dhiganayay fasallada caadiga ah waxayna aadeen inay si madaxbannaan u noolaadaan. Si kastaba ha ahaatee, inta badan waxay ku sii jirtaa ilaa xad inta ay nool yihiin.   Xaalado wada socda   Marka uu qofku qabo in ka badan laba xanuun ama in ka badan, xaaladahan waxaa loo yaqaan 'comorbidities'. Dhawr cudur-sidaha ayaa ku badan dadka qaba autism-ka. Kuwaas waxaa ka mid ah: • Walaac • Niyad-jab • Suuxdin • Qalalaasaha shaqada xiidmaha iyo difaaca jirka • Xanuunnada dheef-shiid kiimikaadka Xanuunka hurdada Aqoonsiga xaaladaha soo noqnoqda waxay mararka qaarkood noqon kartaa caqabad sababtoo ah astaamahooda waxaa laga yaabaa in lagu dayan karo ama lagu daboolo calaamadaha autismka. Si kastaba ha ahaatee, ogaanshaha iyo ogaanshaha xaaladahan waxay kaa caawin karaan ka fogaanshaha dhibaatooyinka iyo hagaajinta tayada nolosha ee shakhsiyaadka qaba autismka.   Ootiisamka dhaqanka pop   Aflaanta iyo buugaagta ay ku jiraan jilayaasha qaba autismka ayaa gacan ka geystay keenista xanuunka autism-ka ee miyirka dadweynaha. Qaar baa muran ka keenay; qaar kalena waxay kordhiyeen fahamka guud ee dadweynaha ee autismka. Dhawr ayaa labadaba sameeyay. ARI, waxaan rajeyneynaa in dadku ay ugu tiirsanaan doonaan cilmi-baarista caddaynta ku salaysan si ay si fiican u fahmaan xanuunka autism-ka.  Baro wax badan oo ku saabsan xanuunka autism-ka spectrum adoo daawashada mid ka mid ah webinarsyadayada uu hogaamiyo khabiirku. Waxay kaa caawinayaan inaad wax ku saabsan ASD ka barato daaweeyayaasha, cilmi-baarayaasha, iyo daaweeyayaasha kuwaas oo baara autismka taageerana shakhsiyaadka qaba ASD.     Ootiisamka iyo caruurta soomaliyeed Daraasaddu waxay sheegtay in tirada carruurta asal ahaan ka soo jeeda Soomaaliya ay saddex ilaa afar jeer ka badan tahay carruurta aan Soomaalida ahayn, dhammaan carruurta Soomaaliyeed ee autism-ka ah ayaa daraasaddooda ku dhacay naafo waxbarasho oo isku dhafan.

6 siyaabood oo muhiim ah inuu qofka ogaado

6 siyaabood oo aad kor ugu qaadi karto habka difaacaaga Waxaa jira waxyaabo badan oo dheeri ah iyo alaabooyin sheeganaya inay gacan ka geystaan ??kor u qaadista difaaca. Laakin taageeridda habdhiska difaaca caafimaadka qaba ayaa aad uga dhib badan qaadashada isku dhafka fiitamiino iyo macdano lagu baakadeeyay kaniini ama budo. Nidaamka difaacaagu wuxuu ku shaqeeyaa dheelitirnaan aad u jilicsan. Waa inay noqotaa mid adag oo casri ah oo ku filan inay la dagaallanto cudurro iyo caabuqyo kala duwan, laakiin ma aha mid aad u xoog badan oo ay uga falceliso si aan loo baahnayn. Si taas loo gaaro, waxaa si adag u xakameynaya waxyaabo badan oo ka jawaabaya waxa ka dhacaya gudaha jirkaaga. Sida aan sheegnay, adag. Laga soo bilaabo la dagaalanka hargabka ilaa hargabka ilaa COVID-19, waxaa jira waxyaabo aad samayn karto si aad u siiso habka difaaca jidhkaaga waxa uu u baahan yahay si uu si fiican ugu shaqeeyo. Midkoodna kuma jiro qaadashada kaabista. Waa kuwan lix dariiqo oo saynisku taageeray si loo dhiso loona ilaaliyo nidaam difaac caafimaad leh oo xooggan:   1. La soco wixii ku saabsan tallaallada lagu taliyey Nidaamka difaaca oo xooggan macneheedu waa ka faa'iidaysiga lugta ugu fiican ee aan nafteena uga ilaalino cudurrada waxyeelada leh: tallaalada. Nidaamka difaacaagu waa mid caqli badan, laakiin tallaaladu waxay u tababaraan inuu xitaa ka sii caqli badan yahay - isagoo ka caawinaya inuu barto sida loo aqoonsado oo loola dagaallamo cudurrada qaarkood ee keena cudurrada. Aad bay uga badbaado badan tahay habka difaacaaga inuu wax ku barto tallaalka marka loo eego infekshinka jeermiskan waxyeellada leh. "Had iyo jeer waa muhiim inaad la socoto talaalada lagu taliyey, gaar ahaan tallaalka COVID-19 ama xoojinta iyo sidoo kale tallaalkaaga hargabka sannadlaha ah," ayuu yidhi Dr. Chen Lin, oo ah dhakhtarka Xasaasiyadda & Immunology ee Houston Methodist. (La Xiriira: Ma Qaadi Kartaa Tallaalka Hargabkaaga & Kobciyaha COVID-19 isku mar?)   2. Ilaali cunto caafimaad leh Sida waxyaallaha badankooda ee jidhkaaga ku jira, cunto caafimaad leh ayaa fure u ah habdhiska difaaca oo xooggan. Tani waxay ka dhigan tahay inaad hubiso inaad cuntid khudaar badan, miraha, digirta, miraha oo dhan, borotiinnada caatada ah iyo dufan caafimaad qaba. "Marka uu jidhkaagu haysto xaddi ku filan oo ah nafaqeeyayaalka yar yar ee laga helo cuntooyinkan, waxa ay kaa caawinaysaa in aad ilaaliso habka difaaca jidhkaaga homeostasis," ayuu raaciyay Dr. Lin.   Nafaqeeyayaalka yar yar waxa ka mid ah: • Vitamin B6, oo laga helo digaaga, salmon, tuna, muuska, khudaarta cagaaran iyo baradhada (maqaarka leh) • Faytamiin C, oo laga helo khudradda liinta, oo ay ku jiraan liin iyo strawberries, iyo sidoo kale yaanyada, brokoli iyo isbinaajka. • Faytamiin E, oo laga helo almonds, gabbaldayaha iyo saliidda safflower, iniinaha gabbaldayaha, subagga lawska iyo isbinaajka • Zinc, oo laga helo lohodka, hilibka cas, digaaga, digirta, waxyaabaha caanaha laga sameeyo • Magnesium, oo laga helo qamadiga oo dhan, lawska, iniinaha   Maadaama ay khubaradu aaminsan yihiin in jidhkaagu uu si fiican u nuugo fiitamiinnada ilaha cuntada, halkii laga heli lahaa kaabis, habka ugu fiican ee lagu taageerayo habka difaacaaga waa inaad cunto cunto isku dheeli tiran. (Waxa la xidhiidha: Ma helaysaa fitamiino kugu filan cuntadaada?) 3. Si joogto ah u samee jimicsi Dhaqdhaqaaqa jireed kaliya maaha in la dhiso murqaha oo aad naftaada ka caawiso niyad-jabka - sidoo kale waa qayb muhiim ah oo ka mid ah caafimaadka iyo taageeridda habka difaaca caafimaadka leh. "Jimicsiga dhexdhexaadka ah wuxuu dhaqaajiyaa unugyo difaaca oo ka baxsan lafaha oo gala dhiigga. Waxa kale oo ay gacan ka geysataa dhaqaajinta unugyada difaaca ee horeba ugu jiray dhiigga unugyo,” ayuu yidhi Dr. Lin. "Sidaan, waxay xoojisaa ilaalinta difaaca." Waxaad u malayn kartaa ilaalinta difaaca inay tahay habka la socodka habka difaaca jidhkaaga, iyadoo la samaynayo jimicsi caawinaya unugyada difaaca inay si hufan u ogaadaan ugana falceliyaan caabuqa. Tani waxay ka dhigan tahay inay muhiim tahay inaad diirada saarto inaad firfircoonaato oo aad hesho jimicsi joogto ah. (Waxa la xidhiidha: Miyaan samaynayaa jimicsi ku filan?)   4. Biyo Badan inuu qofka cabo Biyuhu waxay jidhkaaga ka ciyaaraan doorar badan oo muhiim ah, oo ay ku jiraan taageeridda habka difaacaaga.   "Biyuhu waa muhiim sababtoo ah dhiigeena iyo lymfa, kuwaas oo leh unugyo difaac ah, waxay u baahan yihiin biyo si ay ugu wareegaan dhammaan jirkeena," ayuu yiri Dr. Lin.   Xitaa haddii aadan jimicsi sameynin ama aadan dhididin, waxaad si joogto ah uga lumineysaa biyaha neeftaada, iyo sidoo kale kaadida iyo saxaradaada. Si aad u taageerto nidaamka difaacaaga, hubi inaad ku beddeshay biyaha kaa lumay biyo aad isticmaali karto - kuwaas oo ka bilaabma ogaanshaha waxa ay tahay in aad maalin kasta qaadato biyaha.   5. hurdo badan qaado Dhab ahaantii hurdadu ma dareemayso hawl firfircoon, laakiin waxaa jira waxyaabo badan oo muhiim ah oo ka dhacaya jidhkaaga marka aanad soo jeedin. "Hurdada waxay muhiim u tahay shaqada difaaca jirka iyo habka difaaca jirka ee homeostasis," ayuu yiri Dr. Lin. Si habka difaaca jirkaaga loo siiyo fursadda ugu wanaagsan ee uu iskaga difaaci karo caabuqa iyo jirrada, waxaa muhiim ah in la ogaado inta hurdo ee ay tahay in aad seexato habeen kasta, iyo sidoo kale tillaabooyinka aad qaadi doonto haddii hurdadu ay dhib ku hayso.   6. Iska yaree walaaca Haddi ay dhaqso u timaado ama ay korodho wakhti ka dib, waxaa muhiim ah in la fahmo sida diiqada dabadheeraadku u saamayso caafimaadkaaga. Cadaadisku waxa uu saamayn labaad ku yeelan karaa sida habka difaaca jidhkaagu u shaqeeyo haddii ay keento hurdo la'aan, u janjeerta in la cuno cunto caafimaad leh, biyo-yaraanta, jimicsiga joogtada ah iyo wax ka badan. Cadaadisku waa ku kala duwan yahay qof walba, sida aan u nafisnona waa, sidoo kale. Marka la eego saameynta ay ku yeelan karto caafimaadkaaga, waxaa muhiim ah in la ogaado sida loo aqoonsado walaaca. Iyo, hadday tahay neefsasho qoto dheer, dhexdhexaadin, duco ama jimicsi, waa inaad sidoo kale barataa waxqabadyada kaa caawinaya dhimista walaaca. Cunista cuntooyinka caafimaadka leh ee ay ku jiraan nafaqeeyayaalka yar yar ayaa had iyo jeer ka wanaagsan qaadashada kaabista,” ayuu yidhi Dr. Lin. Waxa uu ku daray, in kastoo, in kaabayaashu ay ka fiican yihiin wax aan jirin oo loogu talagalay qofka leh nafaqo-darro la og yahay, marka cuntada dabiiciga ah aysan ku filnayn. Haddii aad ka welwelsan tahay inaad haysato yaraanta nafaqo, waxa fiican inaad la tashato dhakhtarkaaga ka hor inta aanad qaadan wax dheeraad ah. Si ka duwan daawooyinka, kaabisyadu ma nidaamiyaan ama ma oggola FD   “Cunista cuntooyinka caafimaadka leh ee ay ku jiraan nafaqeeyayaalka yar yar ayaa had iyo jeer ka wanaagsan qaadashada kaabista”   Nagala so xiriir: alimpost79@gmail.com

8 cunto oo dhibaato wayn ku ah hannaanka difaaca jidhkaaga

8 cunto oo dhibaato wayn ku ah hannaanka difaaca jidhkaaga   Waxa aad cunto waxay saameeyaan dareenkaaga iyo sida jirkaaga u shaqeynayo.   Cuntooyiinka leh nafaqada iyo borotiinnada wanaagsan waxay u fiican yihiin difaaca jirka, balse kuwa ay borotiinnada ku yaryihiin waxay curyaamiyaan sida jirka isu difaacayo.   Warbixintan waxay soo koobeysaa 8 nooc oo cunto ah oo daciif ka dhiga hannaanka difaaca jidhka (immune system):   Sokorta badan   Shaki kuma jiro, haddii aad yareyso xaddiga sokorta ee aad cunto, in hannaanka difaaca jidhkaaga iyo sida uu u shaqeeyo ay xoogeysanayaan.   Cuntooyiinka sare u qaada heerka sokorta jirka ee lagu daray macaanka badan, waxay soo saaraamn borotiinno aan wanaagsanayn sida Tumour oo keeni kara kansar.   Cilmi baaris la sameeyay oo laga qeybgeliyay 562 qof, waxaa lagu ogaaday in dadka sokorta badan cuna in shaqada hannaanka difaaca jirka ay aad u yaraato, ka dibna ay daciif u noqdaan weerarkasta oo fudud oo caabuq ama fayras kaga yimaada.   In aad yareyso sokorta aad cuneyso iyo cuntooyiinka macaanka ah sida jallaatada, keega, nacnaca, iyo wixii la mid ah, waxay u wanaagsan tahay caafimaadkaaga guud, waxayna xoojineysaa in jirkaaga uu is difaaco.             Cuntooyiinka cusbada badan leh   Cuntooyiinka cusbada badan leh sida jibsiga, iyo kuwa fudud, waxay curyaamiyaan difaaca jidhka. Waxayna sababi karaan xanuunno ku dhaca xuubka iyo maqaarka.   Cusbada waxay dhex degtaa difaaca jidhka iyo sida uu u shaqeeyo, waxay sababtaa xanuuno, waxayna dhib u geysataa bakteeriyada wanagsan ee caloosha.   Cilmi baaris ayaa lagu ogaaday in cusbada badan ay sidoo kale keento dhiig la’aan ba’an oo ku dhacda qofka, taas oo keentay in jirka oo dhan uu daciif noqdo.   Haddaba yareynta cusbada iyo cuntoyiinka ay ku badan tahay, waxay fa’iido badan u leedahay caafimaadkaaga.   Cuntooyiinka ay ku badan tahay dufanka omega-6   Jirkaaga wuu u baahan yahay omega-6 iyo omega-3, labadaba, si uu u shaqeeyo.   Balse waxaa jiro cuntooyiin badan oo lagu badiyay omega-6, laguna yareeyay omega-3. Isu dheellitirnaan la’aantaas waxaa lala xiriiriyay cuduro halis ku ah hannaanka difaaca jidhka.   Sida lagu sheegay cilmi-baarisyo badan, waxaa aad u wanaagsan in la isu dheellitiro borotiinnada iyo fitamiinnada kala duwan ee cuntooyiinka laga helo.   Taa micneheedu wuxuu yahay in aad cunto raashiinka laga helo omega-3 sida kalluunka lowska iyo dalagyada qaar waa in aad cuntaa.   Sidoo kale waa in aad ku lamaanisaa kuwa leh omega-6 sida saliidda galeyda, digirta iyo saliidda laga sameeyo gabaldayaha.   In aad badsato omega-3 oo aadna si yar u cunto omega-6, waxay xoojineysaa hannaaka difaaca jidhkaaga.           Cuntooyiinka la shiilay   Cuntooyiinka shiilan aad ayey u badan yihiin, waana macaan oo qofkastaa jecel. Shiilidda waxay sameysantaa marka sokorka cuntada ku dhex jirta iyo borotiinka ay isla falgalaan, xilli dab aad u kulul lagu shidayo – Waa qallajin.   Haddii ay cuntooyiinkaas aad ugu bataan jidhkaaga, waxay sababi karaan falcelin xanuun ah iyo dhibaato soo kaarta unugyada.   Cilmi baarayaasha waxay aaminsan yihiin in cuntooyiinka noocan ah ay sare u qadaan halista uu qofka ugu jiro mllaariyada, cudurada dheef-shiidka, noocyada qaar ee kansarka iyo wadne xanuun.   In aad joojiso ama iska yareyso cuntooyiinka shiilan sida jibsiga, hilibka, buskeetiga iyo xitaa kalluunka la shiilay, waxay kaa cawineysaa caafimaad aad u wanaagsan.   Hilibka la warshadeeyay e la soo gubay    Si la mid ah cuntooyiinka shilan, hilibka la warshadeeyay ee aadka loo dubay, waxaa ku badan maadooyiin u xun caafimaadka.   Hilibka warshadeysan waxaa sidoo kale ku badan dufinta aan caafimadka u fiicnayn. Cilmi baaris ayaa lagu ogaaday in ay arrintaas dhib wayn ku tahay hannaanka difaaca – waa haddii aan la isu dheelli tirin dufankaas.   Sidoo kale, hilibka warshadeysan waxaa lala xiriiriyay cudurro uu ka mid yahay kansarka xiidmaha caloosha.         Cuntooyiinka lagu daray kiimikada – si ay muddo u yaallaan   Waxaa jiro cuntooyiin badan oo lagu daro maadooyiin loogu talagalay in ay kordhiyaan muddada uu raashiiskaas yaalli karo. Waxaa ka mid ah hilibka aadka loo warshadeeyay. Haddaba aad ayay ugu xun yihiin caafimaadka jirka.   Tusaale ahaan, maadooyiinka qaar oo saliid ah ee lagu daro cuntooyiinka la warshadeeyo, waxay dhib u geysan karaan bakteeriyada wanaagsan ee caloosha, waxay sameysaa dahaarka caloosha, dhammaan waxaadna waxay sababi karaan in difaaca jidhka uu howlgab noqdo.   Cuntooyiinka leh carbohydrate-ka ee aadna loo sifeeyay   Cunidda cuntooyiinka leh maadada karbohaydrayt oo ad loo sifeeyay sida rootiga burka cad ah iyo raashiinka lagu dubay sokorta waxay dhaawac gaarsiin karaan hannaanka difaaca jidhka.   Waa cuntooyiin sababa in ay sare u kacdo sokorta dhiigga ku jirta iyo heerka Insulin-ta. Taasna waxaa ka dhalan karo in ay sameysman borotiinno aad u dhib badan sida CRP.   Sidoo kale waxay dhinbaato ku noqon karaan caloosha. Balse in aad cunto qudaarta, qamadiga iyo dalagyada kale, oo aad ka fogaato kuwa leh karbohaydraytka waa arrin aad u wanaagsan oo caqli ku saleysan.   Cuntooyiinka qaar ee dufanka badan   Cunto aad ugu badan saliidda iyo dufanka, waxaa lala xiriiriyay caafimaad darro. Waxaa ka dhasho farriimo falcelin ku yeesha jidhka, dhibaatana u geysna hannaanka difaaca.   Sidoo kale waxay dhaqaatiirta sheegeen in ay dhibaato wayn ku noqoneyso caloosha iyo dheef-shiidka, dahaarka caloosha – waxayna sare u qaadi kartaa caabuqyada caloosha ku dhaca.   Haddaba talada ugu wanaagsan waa in aad isu dheellitirto cuntooyiinka dufanka leh iyo kuwa dhexeba     Talada ugu wanaagsan   Waxaad gacan ka geysan kartaa in hannaanka difaaca jidhkaaga uu xoogeysto, adigoo wax ka bedelaya qaabka noloshaada iyo waxa aad cunto. Taa micneheedu wuxuu yahay in yaraynta cuntooyiinka fudud ee haddana caafimaadka u daran iyo badsashada qudaarta iyo kalluunka, waxay xoojinayaan caafimaadkaaga iyo sida jirkaaga isaga difaaco cudurrada.   Nagala so xiriir: alimpost79@gmail.com

10 sababood oo aad goor hore kacdo sababtoo ah soo kaca goor

10 sababood oo aad goor hore kacdo sababtoo ah soo kaca goor hore maahan shimbiraha oo kaliya   Waxay yiraahdeen shimbirta hore waxay qabtaa gooryaanka. Guud ahaan Gooryaanka aad ayay ugu adag tahay dhiirigelinta bini'aadamka inay goor hore kacaan, ilaa aad u socoto kalluumaysiga oo aad rajaynayso xoogaa sed ah oo bilaash ah mooyaane. Weli, soo toosida goor hore waxay leedahay faa'iidooyin.   Ma ka fakaraysaa dejinta alaarmiga saacada hore ee isha aad u kulul? Waa tan sababta ay u qalmi karto.   Waqti dheeraad ah naftaada Haddii aad la nooshahay bini'aadamka kale - kuwa yaryar ama dadka waaweyn - goor hore oo aad u kacdo waxay ku siin kartaa waqti aad u baahan tahay (oo aad loo doonayo) naftaada. Waqti badan oo aad kafeega si tartiib tartiib ah u cabbeyso markaad warqadda ku rogmanayso ama aad ku raaxaysanayso aamusnaanta waxay kaa caawin kartaa inaad u diyaargarowdo inaad la kulanto maalin dhib badan adigoo dareemaya qabow badan.   Waqti badan oo jimicsi ah Haddii shaqadaadu ay muhiim kuu tahay, laakiin aad inta badan ku dhibtoonayso inaad waqti hesho, goor hore oo aad kacdo waxay noqon kartaa tigidhkii. Samaynta jimicsigaaga marka ugu horeysa waxay dawaysaa rabitaanka inaad ka gudubto jimicsiga sababtoo ah shaqada ama ballanqaadyada bulsho ee dambe ee maalinta ama daal hore oo cad. Iyo inta aan ku jirno mawduuca dareenka daalka, halkan waxaa ah faa'iido kale oo jimicsi subax ah: Jimicsigu wuxuu bilaabaa kor u kaca endorphins-ka wanaagsan ee wanaajin kara niyaddaada, hoos u dhigista walbahaarka iyo welwelka, iyo kordhinta heerarka tamarta. Adaa mudan   Wakhti yar oo taraafikada Kacitaanka iyo ka soo bixida guriga goor hore waxay kaa caawin kartaa inaad garaacdo gaadiidka caadiga ah, taas oo ah wax aad u badan oo lagu daray caalami ah. Gaadiidka yar kaliya kuma badbaadinayo waqti iyo lacag. Waxa kale oo ay kaa caawin kartaa ilaalinta caafimaadkaaga iyo fayoobaantaada, maadaama cilmi-baadhistu ay ku xidhiidhisay fadhiga gaadiidka iyo: • stress isha lagu kalsoon yahay • niyad-jabka • gardarada iyo xanaaqa • arrimaha neefsashada   Waqti dheeraad ah oo wax lagu qabto Weligaa ma jeclayd inaad haysato saacado badan maalintii si aad wax u qabato? POOF! Rabitaankaaga waa la aqbali doonaa - haddii aad dhigto digniintaada saacad ama laba ka hor inta aan caadiga ahayn. Uma baahnid inaad buuxiso ilbiriqsi kasta si aad u hesho wax badan, wax badan, oo badan, dabcan. Laakiin haddii aad u baahan tahay wakhti yar oo dheeri ah, goor hore oo aad kacdo waxay ku siinaysaa fursad aan mashquul ahayn oo aad ku daryeesho waxyaabaha laga yaabo inaadan si kale u awoodin inaad samayso.     Hurdo ka wanaagsan… Isha la aamini karo ee Cilmi-baadhistu waxay soo jeedinaysaa in dadka goor hore soo toosa ay goor hore seexdaan oo ay ku raaxaystaan ??hurdo tayo fiican leh. Hurdo kugu filan oo aad seexato waxay la socotaa faa'iidooyin badan: • niyadda oo soo hagaagtay • feejignaan fiican • Fursad hoose oo buurnida iyo cudurrada kale ee daba dheeraada Dhanka kale, hurdo la'aanta tayada leh waxay noqon kartaa: • daciifiyo habka difaacaaga, taas oo macnaheedu yahay inaad marar badan bukoon karto • kor u qaad fursadaada dhiig karka, cudurada wadnaha, iyo sokorowga • khalkhal galmoodkaaga     Taasoo macnaheedu noqon karo tamar badan Waa run: Hurdada ka fiican waxay la mid tahay tamar badan. Haddii aad goor hore seexanayso oo aad hesho hurdo tayo fiican leh, maaha boodbood weyn oo aad qiyaasi doonto inaad soo toosi doonto nasasho badan iyo nafis maalinta soo socota.     Maqaar caafimaad qaba Habeennada qallafsan waxay ku tusi karaan maqaarkaaga xariiqyo fiican, laalaab, midab, iyo indho dabool oo bararsan ama qulqulaya. Hurdo la'aantu waxay sidoo kale ka qayb qaadan kartaa finanka. Hurdada wanaagsan waxay kaa caawinaysaa caafimaadka maqaarkaaga. Inta lagu jiro hurdada, unugyada maqaarkaaga ayaa dib u soo cusboonaaday, halka socodka dhiigga oo kordha iyo kolajka ay caawiyaan hagaajinta waxyeelada deegaanka iyo UV. Intaa waxaa dheer, inaad sariirta aaddo goor hore (waxaad ogtahay, ka hor intaadan si buuxda ugu dhiman cagahaaga) waxay ku siinaysaa wakhti dheeraad ah oo aad ku tababarato daryeelka maqaarka ee wanaagsan, sida dhaqida wajigaaga. Markaa ha la yaabin haddii aad la soo toosto dhalaalkaas subaxdii.     Wareegyo madow oo ka yar Ilaa intaad ku lammaanayso inaad goor hore kacdo wakhtiga jiifka ee hore si aadan hurdo u hurayn, waxaad odhan kartaa buh-bye goobo madow.   Taasi waa sababtoo ah wareegyada mugdiga ah waxaa abuuray hadh ka soo baxa bararka indhaha hoostooda. Sababta bararkaas? Dheecaan ku urura hurdo la'aanta.     Waqti badan oo quraacda Subaxdii hore oo aad soo toosto waxay ku siinaysaa wakhti dheeraad ah oo aad ku samayso oo aad ku raaxaysato quraac buuxa, halkii aad ka qaadan lahayd qaxwo degdeg ah iyo donut markaad socoto. Ku bilaw maalinta cunto nafaqo leh waxay kaa tagi kartaa inaad dheregto waqti dheer, oo leh tamar badan maalinta soo socota. Waxay kaa caawinaysaa inaad xoogga saarto Maskaxdaadu ma toosto ilbiriqsigii aad sameyso, waana sababta aan u dareemeyno murugo iyo jahawareer marka ugu horeysa ee aan kacno. Hurdo la'aantani waa qayb joogta ah oo ka mid ah habka soo jeedka. Weli, waxay socon kartaa ilaa hal saac ama ka badan, taas oo adkeynaysa inaad xoogga saarto oo aad wax qabato haddii aad si degdeg ah albaabka uga baxdo. Soo toosida goor hore waxay ku siinaysaa wakhti aad si buuxda u toosto si aad diirada u saarto.     Maxaa ka dhigaya qof hore u kacay? Waxaa jira dhowr arrimood oo dadka qaar ka dhigaya kuwo hore u kacay, laakiin dhammaantood kuma dhacaan ikhtiyaar. Dadka qaarkood goor hore ayay toosaan oo ma helaan hurdo ku filan. Dhibaatada hurdada ee noocan ah waxay ku dhici kartaa: • Walaacyada caafimaadka maskaxda sida walaaca ama niyad-jabka • hurdo la'aan • gabowga • isbedbedelka hoormoonka uurka ama menopause

Ka-hortagga Cudurrada Hab-nololeed ee Talooyinkan Hab-nolole

Ka-hortagga Cudurrada Hab-nololeed ee Talooyinkan Hab-nololeedka Caafimaadka leh   Cudurada hab-nololeedku waxay tixraacaan xaaladaha daba-dheeraada ee ugu horrayn ay sababaan caadooyinka caafimaad-xumada iyo doorashooyinka sida cunto xumo, sigaar-cabbid, dhaqdhaqaaq jireed la'aan, iyo khamriga xad-dhaafka ah. Ilaalinta hab-nololeed caafimaad leh ayaa ugu muhiimsan maadaama ay tahay tallaabo ka hortag ah oo xooggan oo looga hortagayo cudurrada hab-nololeedka. Qaadashada caadooyinka caafimaadka qaba sida jimicsi joogto ah, cunista cunto dheeli tiran, seexasho ku filan, maareynta cadaadiska, iyo ka fogaanshaha walxaha sida tubaakada iyo khamriga xad dhaafka ah waxay si weyn u yaraynaysaa fursadaha ay ku yeelan karaan xaaladaha sida cudurada wadnaha, sonkorowga, buurnaanta, iyo noocyada kansarka qaarkood. Hab nololeed caafimaad leh ayaa kor u qaada maareynta miisaanka, wanaajisa caafimaadka wadnaha iyo xididada, kor u qaada shaqada difaaca, nidaamisa heerarka sonkorta dhiigga, waxayna yareysaa bararka. Intaa waxaa dheer, waxay awood u siineysaa shakhsiyaadka inay mas'uul ka noqdaan wanaaggooda, taasoo u horseedaysa nolol dheer, farxad leh, iyo nolol aan cudur lahayn.   10 hab nololeed oo isbeddelaya si looga hortago loona yareeyo khatarta cudurrada hab-nololeedka   1. Qabsoon Awooda Cunto Caafimaad qabta Si Aad Uga Hortagto Cudurada Hab-nololeedka. Qaadashada cunto caafimaad leh oo leh qaadashada karbohaydrayt la dhimay, isticmaalka borotiinka oo kordhay, iyo saliid xaddidan ayaa ka hortagi kara oo yareyn karta halista cudurrada hab-nololeedka. Yaraynta qaadashada karbohaydraytku waxay nidaamin kartaa heerarka sonkorta dhiigga waxayna joojin kartaa bilawga nooca 2 ee sonkorowga iyo cayilka. Isticmaalka borotiinka ku filan waxay caawisaa ilaalinta miisaanka caafimaadka leh, waxay kor u qaadaa korriinka murqaha, waxayna yaraynaysaa khatarta cudurada wadnaha. Xaddidaadda qaadashada saliidda waxay hoos u dhigi kartaa heerarka kolestaroolka, waxay wanaajin kartaa caafimaadka wadnaha, waxayna yareyn kartaa fursadaha horumarinta xaaladaha sida hypertension iyo cudurada wadnaha. Cunto caafimaad leh ayaa sidoo kale bixisa nafaqooyinka muhiimka ah, antioxidants, iyo fiber, taageerta caafimaadka guud iyo xoojinta habka difaaca jirka. cudurada difaaca jirka. Intaa waxaa dheer, heerar ku filan oo fitamiin D ah ayaa lala xiriiriyaa khatarta hoose ee cudurrada wadnaha iyo xididada, kansarrada qaarkood, nooca 2 ee sonkorowga, iyo xanuunada caafimaadka maskaxda. Si loogu daro fitamiin D-ga maalinlaha ah, shakhsiyaadku waxay u soo bandhigi karaan maqaarkooda iftiinka qoraxda 10-15 daqiiqo maalintii, cunaan cuntooyinka hodanka ku ah fitamiin D sida kalluunka dufanka leh, waxyaabaha caanaha laga sameeyo, iyo jaallooyinka ukunta, oo ay tixgeliyaan qaadashada fitamiin D-ga haddii yaraanta waxaa lagu gartaa baaritaanka dhiigga.    2. Jimicsi joogta ah si kor loogu qaado caafimaadka iyo fayoobida. Jimicsiga joogtada ah ayaa udub dhexaad u ah horumarinta caafimaadka wanaagsan iyo yaraynta khatarta cudurada hab-nololeedka. Ku lug yeelashada dhaqdhaqaaq jireed oo joogto ah waxay caawisaa in la joogteeyo miisaan caafimaad leh gubista kalooriyooyinka iyo dhisidda cufnaanta murqaha, yaraynta khatarta buurnaanta iyo xaaladaha la xidhiidha sida cudurrada wadnaha iyo macaanka. Jimicsigu wuxuu xoojiyaa wadnaha, wuxuu wanaajiyaa wareegga dhiigga wuxuuna hoos u dhigaa khatarta dhiig karka iyo wadne xanuunka. Waxa kale oo ay xoojisaa dareenka insulin, caawinta xakamaynta sonkorta dhiigga iyo yaraynta fursadaha nooca 2 ee sonkorowga. Jimicsiga joogtada ahi waxa uu kor u qaadaa niyadda, waxa uu yareeyaa heerka walbahaarka, waxa uu hoos u dhigaa khatarta werwerka iyo niyad-jabka waxana uu wanaajiyaa caafimaadka maskaxda. Intaa waxaa dheer, waxay xoojisaa habka difaaca jirka, hagaajinta guud ahaan adkeysiga cudurrada iyo cudurrada kala duwan.    3. Fuuq-baxa ayaa fure u ah caafimaadka. Fuuq-bax ku filan ayaa loo baahan yahay qaab nololeed caafimaad leh waxayna muhiim u tahay dhimista khatarta cudurrada hab-nololeedka. Qaadashada biyaha ku filan waxay hubisaa hawlaha jidhka ee saxda ah waxayna caawisaa ilaalinta caafimaadka ugu fiican. Fuuq-baxa wuxuu taageeraa dheef-shiid kiimikaadka, nuugista nafaqeynta, iyo sun-saaridda, kor u qaadista caafimaadka guud ee caloosha. Intaa waxaa dheer, waxay ka caawisaa habaynta heerkulka jidhka, saliidaynta kala-goysyada, iyo ilaalinta xubnaha. Fuuq-celinta ugu fiicani waxay taageertaa caafimaadka wadnaha, waxay ka hortagtaa xaaladaha sida dhagxaanta kelyaha, caabuqa kaadi mareenka, iyo calool-istaagga, waxay kor u qaaddaa shaqada gacanta ee ugu fiican waxayna taageertaa shaqada habka difaaca, taas oo yareyneysa khatarta caabuqyada iyo cudurrada. Intaa waxaa dheer, maareynta miisaanku waxay kaa caawin kartaa dhimista qaadashada kalooriga xad-dhaafka ah, hagaajinta dheef-shiid kiimikaadka, iyo kor u qaadista dareenka buuxa.   4. Faytamiin D: Qorraxdu waxay nafaqo u tahay nolol caafimaad leh. Faytamiin D wuxuu lagama maarmaan u yahay nuugista kaalshiyamka, wuxuu kor u qaadaa caafimaadka lafaha wuxuuna yareeyaa fursadaha lafo-jileecu. Waxa kale oo ay taageertaa shaqada hab-dhiska difaaca, yaraynta suurtogalnimada infekshannada iyo cudurrada difaaca jirka. Intaa waxaa dheer, heerar ku filan oo fitamiin D ah ayaa lala xiriiriyaa khatarta hoose ee cudurrada wadnaha iyo xididada, kansarrada qaarkood, nooca 2 ee sonkorowga, iyo xanuunada caafimaadka maskaxda. Si loogu daro fitamiin D-ga maalinlaha ah, shakhsiyaadku waxay u soo bandhigi karaan maqaarkooda iftiinka qoraxda 10-15 daqiiqo maalintii, cunaan cuntooyinka hodanka ku ah fitamiin D sida kalluunka dufanka leh, waxyaabaha caanaha laga sameeyo, iyo jaallooyinka ukunta, oo ay tixgeliyaan qaadashada fitamiin D-ga haddii yaraanta waxaa lagu gartaa baaritaanka dhiigga.   5. Awooda Hurdada Soo Celinta ee Caafimaadka Fiican iyo Fayoobida. Hurdo ku filan ayaa loo baahan yahay si looga hortago cudurrada hab-nololeedka iyo ilaalinta caafimaadka ugu wanaagsan. Hurdo ku filan waxay taageertaa hawlo kala duwan oo jidhka ah, oo ay ku jiraan nidaaminta habka difaaca jirka, wax soo saarka hoormoonka, iyo hagaajinta gacanta. Hurdo la'aanta iyo tayada hurdo la'aanta ayaa lala xiriiriyaa khatarta sii kordheysa ee buurnaanta, sonkorowga, cudurrada wadnaha iyo xididada, iyo xanuunada caafimaadka maskaxda. Hurdo la'aantu waxay carqaladaysaa hormoonnada habeeya rabitaanka cuntada, taasoo keenta korodhka miisaanka iyo habdhiska dheef-shiid kiimikaadka. Waxa kale oo ay wax u dhimaysaa dheef-shiid kiimikaadka gulukooska, iyada oo kordhinaysa halista caabbinta insulin iyo sonkorowga. Intaa waxaa dheer, hurdo la'aantu waxay si xun u saamaysaa niyadda, shaqada garashada, iyo guud ahaan wanaagga. Sidaa darteed, kala horraysiinta caadooyinka hurdo ee wanaagsan iyo hiigsiga 7-9 saacadood oo hurdo tayo leh habeen kasta waxay lama huraan u tahay ka hortagga cudurrada iyo guud ahaan firfircoonida.   6. Qabsoon nolosha sigaarka ka xorta ah si aad u soo ceshato caafimaadka iyo fayoobida. Sigaar cabbiddu waxay saameyn xun ku leedahay caafimaadka iyo ladnaanta labadaba. Waxay si weyn u kordhisaa khatarta ah inay ku dhacaan xaalado nafta halis gelinaya sida kansarka sanbabada, cudurrada wadnaha, istaroogga, cudurrada neef-mareenka, iyo kansarka afka. Intaa waxaa dheer, sigaar cabbintu waxay waxyeelo u geysataa sambabada waxayna u horseedaa cudurrada sambabada ee joogtada ah (COPD), kaas oo yareeya shaqada sambabada. Waxa kale oo ay ka qayb qaadataa gabowga degdega ah, dhaawaca maqaarka, iyo dhibaatooyinka ilkaha. Intaa waxaa dheer, sigaar-cabbiddu waxay si xun u saamaysaa dhalmada waxayna sababi kartaa dhibaatooyin xilliga uurka. Joojinta sigaarku waxay muhiim u tahay soo celinta caafimaadka iyo hagaajinta guud ahaan fayo-qabka. Waxay hoos u dhigtaa khatarta ah inay ku dhacaan cudurrada sigaarka la xidhiidha, waxay wanaajisaa shaqada sambabada, waxay xoojisaa caafimaadka wadnaha, waxayna kordhisaa rajada nolosha. Joojinta sigaar cabista waxay sidoo kale keentaa heerarka tamarta oo fiicnaada, neefsasho fiican, hoos u dhaca khatarta caabuqa, iyo dareenka guusha iyo is-xakamaynta.   7. Maareynta Cadaadiska Wanaagsan ee Nolol Caafimaad qabta. Maareynta cadaadiska ayaa lagama maarmaan u ah ilaalinta caafimaadka wanaagsan iyo yaraynta khatarta cudurrada hab-nololeedka. Cadaadiska daba-dheeraada wuxuu waxyeeleyn karaa jirka, taasoo keenta cadaadiska dhiigga oo kordha, habdhiska difaaca oo daciifa, dheelitir la'aanta hoormoonka, iyo bararka. Intaa waxaa dheer, soo-gaadhista muddada dheer ee hormoonnada walaaca sida cortisol waxay gacan ka geysan kartaa horumarinta xaaladaha sida cudurrada wadnaha iyo xididada, buurnaanta, sonkorowga, iyo xanuunada caafimaadka maskaxda. Farsamooyinka maaraynta walbahaarka ee waxtarka leh, sida jimicsiga, ka-fiirsashada, neefsashada qoto dheer, iyo ka qayb qaadashada hiwaayadaha, waxay caawiyaan kahortagga saameynta xun ee walaaca ee jirka. Marka la yareeyo heerarka walbahaarka, shakhsiyaadka waxay wanaajin karaan fayoobidooda, kor u qaadi karaan shaqada difaaca, nidaaminta cadaadiska dhiigga, kor u qaadida hurdo fiican, iyo hoos u dhigista khatarta ah inay yeeshaan cudurrada la xiriira hab-nololeedka.   8. Ka fogow Xad-gudubka Maandooriyaha. Ku xadgudubka maandooriyaha ayaa si ba'an u saameeya caafimaadka, taasoo ka dhigaysa ka-hortagga ka-hortagga cudurrada hab-nololeedka. Isticmaalka maandooriyaha iyo aalkolada waxay dhaawacaan xubnaha muhiimka ah sida beerka, maskaxda, iyo wadnaha, taasoo keenta cudur beerka ku dhaca, garasho la'aan, iyo dhibaatooyinka wadnaha iyo xididdada dhiigga. Ku xadgudubka maandooriyaha ayaa sidoo kale daciifiya habka difaaca jirka, taas oo ka dhigaysa shakhsiyaadka u nugul caabuqyada iyo cudurrada. Waxaa intaa dheer, ku xadgudubka maandooriyaha inta badan waxay keentaa dabeecado halis ah, kordhinta khatarta shilalka, dhaawacyada, iyo gudbinta cudurrada faafa. Ka fogaanshaha xad-gudubka mukhaadaraadka waxay caawisaa ilaalinta caafimaadka maskaxda iyo jidhka, waxay yaraynaysaa halista cudurrada daba-dheeraada, waxay kor u qaadaysaa go'aan-qaadasho wanaagsan, waxay kor u qaadaysaa fayo-qabka guud, waxayna kobcisaa nolol caafimaad leh oo dhammaystiran.   9. Doorka Muhiimka ah ee Maareynta Miisaanka Caafimaadka leh. Miisaanka caafimaadka qaba ayaa u fiican dhererka qofka, da'diisa, iyo ka koobanaanta jirka. Maareynta miisaanka ayaa muhiim u ah qaab nololeed caafimaad leh maadaama ay ka caawiso ka hortagga cudurrada hab-nololeedka. Miisaanka xad-dhaafka ah, gaar ahaan buurnida, waxay kordhin kartaa fursadaha horumarinta xaaladaha sida sonkorowga 2, dhiig karka, cudurrada wadnaha, kansarka qaarkood, iyo dhibaatooyinka wadajirka ah. Joogteynta miisaan caafimaad leh oo leh nafaqo dheellitiran iyo jimicsi joogto ah ayaa kor u qaadaya fayoobida guud. Waxay wanaajisaa caafimaadka wadnaha iyo xididdada dhiigga, waxay xoojisaa dareenka insulin, nidaamisa sonkorta dhiigga, waxay yaraynaysaa bararka, waxayna hoos u dhigtaa khatarta ah inay ku dhacaan cudurro dabadheeraad ah. Maareynta miisaanku waxay door muhiim ah ka ciyaartaa wanaajinta caafimaadka iyo ka hortagga cudurrada la xiriira hab-nololeedka.   10. Nidaami oo La Soco Cadaadiska Dhiiga iyo Sonkorta ee Hab-nololeed Firfircoon. Nidaaminta iyo la socodka cadaadiska dhiigga iyo heerarka sonkorta dhiigga ayaa muhiim u ah ilaalinta qaab nololeed caafimaad leh iyo dhimista khatarta cudurrada hab-nololeedka. Tusaale ahaan, cadaadiska dhiigga oo sarreeya (hypertension) wuxuu kordhiyaa halista cudurrada wadnaha iyo xididdada dhiigga, halka heerarka sonkorta dhiigga oo sarreeya ay ka qaybqaataan horumarinta dhibaatooyinka la xiriira sonkorowga. Korjoogteynta joogtada ah waxay caawisaa in goor hore la ogaado cilladaha aan caadiga ahayn, taas oo u oggolaanaysa waxqabadyo iyo daaweyn waqtigeeda ku habboon. Nidaaminta calaamadaha muhiimka ah waxay u oggolaaneysaa shakhsiyaadka inay yareeyaan khatarta istaroogga, cudurrada wadnaha, sonkorowga, iyo dhibaatooyinka la xiriira. Waxay awood u siisaa shakhsiyaadka inay sameeyaan cunto xog ogaal ah, dhaqdhaqaaq jireed, iyo go'aannada daawada. Cadaadiska dhiigga ee saxda ah iyo maareynta sonkorta dhiigga waxay kor u qaadaan caafimaadka iyo fayoobaanta muddada dheer. Gabagabadii, qaab nololeed caafimaad leh ayaa muhiim u ah ka hortagga cudurrada iyo kor u qaadista fayoobida guud. Marka la isku daro talooyinka sida jimicsiga caadiga ah, cunto dheeli tiran, fuuq-bax ku filan, maaraynta walbahaarka, iyo la socodka caalamadaha caafimaadka ee muhiimka ah, qofku wuxuu u gogol xaari karaa nolol firfircoon, nolol bilaa cudur ah. Sidaa darteed, mudnaanta koowaad sii caafimaadka maanta oo hel faa'iidooyinka inta aad nooshahay

Waa maxay daawaynta qabow?

Waa maxay daawaynta qabow? Daawaynta qabowgu waa dhaqanka lagu muquuninayo biyaha qabow. Asalkeeda waxaa laga heli karaa Giriigii hore waxaana loo isticmaali jiray nasashada iyo ujeedooyinka bulshada. Hadda, qubayska qabow ee casriga ah sida Plunge ama Shirkadda Pod Ice Pod ayaa la suuq geeyaa iyada oo qayb ka ah habraaca dhammaystiran ee lagu hagaajinayo caafimaadkeenna guud. Laakin dhexgelinta biyaha qabow waxaa lagu dhex dari karaa siyaabo badan oo kala duwan, iyada oo aan lahayn ka-hortagyo qurux badan ama qiimo weyn. Majdoline Jayoushe, MD, oo ah khabiir ku takhasusay caafimaadka gudaha iyo borofisar ku xigeenka Mount Sinai Faculty Practice Practice Primary Care Associates, ayaa sheegay in daawaynta qabow lagu dhaqmi karo in lagu dabaasho barkad aan kululayn ama si fudud loo qaato qubays qabow. Faa'iidooyinka • Iska yaree bararka iyo bararka • Yaree xanuunka joogtada ah ee kala goysyada iyo xanuunka murqaha • Kordhi habka difaacaaga • Horumarinta caafimaadka guud ee soo hagaagay • Dheef-shiid kiimikaad oo fiicnaaday iyo miisaan lumis caafimaad leh • Hagaajinta dareenka insulin iyo in la yareeyo halista nooca 2aad ee sonkorowga • Caawi la dagaalanka calaamadaha niyad-jabka "Ka fikir inay tahay 'naxdin' yar oo nidaamkaaga ah," ayay tiri. "Markaad ku dhex jirto biyo qabow, maskaxdaadu waxay aad ugu mashquulsan tahay inay diiradda saarto sidii dareenka xunxun uu meesha uga saari lahaa halkii aad ka fikiri lahayd dhammaan sababaha aadan ku faraxsanayn ama walaacsan. Waxay kaa caawinaysaa inaad madaxaaga ka baxdo." Waxay sii waday inay sharaxdo in jidhku galo jawaab celin "dagaal-ama-duulid" marka shoogga biyaha qabow ay ku dhacaan jirkeena, taasoo keenta inay sii daayaan hormoonnada walaaca sida adrenaline iyo cortisol. Iyada oo ka jawaabeysa calaamadahan, waxay sheegtay in jirku uu magdhow doono hawo-qaadista, kordhinta garaaca wadnaha, iyo xannibaadda xididdada dhiigga. Marka maqaarkeenu la qabsado heerkulka qabow, waxaan helnaa hormoonno "dareen wanaagsan" sida dopamine, serotonin, iyo endorphins kuwaas oo naga tagi doona farxad, nasasho, iyo maskax ahaan dib u soo kabasho ka dib qubeyska qabow.     Waa maxay habka ugu wanaagsan ee loo qubeysto qabow? Si tartiib ah oo joogto ah ayaa ah dariiqa loo maro marka la qubeysto qabow. Jayoushe wuxuu ku dhiirigeliyaa dadka inay si tartiib tartiib ah u bilaabaan, isku dayaya heerkulka qabow dhowr ilbiriqsi oo ku wajahan dhamaadka qubeyskaaga oo u rogi kara kulaylka qabow ilaa uu bilaabo inuu dareemo raaxo. "Neef qoto dheer qaado oo u dhaqaaq qubayska hoostiisa si aad biyaha si siman ugu qaybiso jirkaaga," ayay tiri. Heerkulka biyaha ugu fiican ee loogu talagalay in loo tixgeliyo qubeyska qabow waa wax ka yar 60 darajo Fahrenheit (ama 15 darajo Celsius). Waxay intaa ku dartay in saynisyahannada daawaynta qabowgu ay ku talinayaan in la qaato qubays qabow galabtii ama fiidkii natiijooyinka ugu wanaagsan. "Maadaama heerkulka jirkeena xudunta u yahay uu isbedbedelo maalinta oo dhan, waxaan aad ugu nugulnahay qabowga subaxdii marka heerkulka jirka ee asaasiga ahi uu yahay kan ugu hooseeya," ayay tiri. Qubeys Qabow vs Qubays Kulul Waxa jira xaalado marka aad ku qubaysaysa qubeyska qabow ay faa'iido badan leedahay. Nicola waxa ay sheegtay in daraasado lagu ogaaday in qubaysyada kululi ay sidoo kale wanaajin karaan calaamadaha niyad-jabka, sida qubayska qabowga ayaa la xaqiijiyay in ay sameeyaan, oo ay wax ka qabtaan hurdo la'aanta iyo kor u qaadida tayada hurdada.   W/Q Farhan Ahmed alimpost79@gmail.com